Μετά από την παρατεταμένη περίοδο κρίσης που βίωσε ο Έλληνας, δεν είναι σπάνιο να καθίσταται μη συμφέρουσα η αποδοχή μιας κληρονομιαίας περιουσίας, η οποία βαρύνεται με τα χρέη του κληρονομούμενου, προερχόμενα είτε από δανεισμό είτε από οφειλές σε Δημόσιο και Ασφαλιστικά Ταμεία.
Η ύπαρξη δυσβάσταχτων βαρών έχει ως συνέπεια σε πολλές περιπτώσεις, η αποποίηση κληρονομίας να αποτελεί την μοναδική επιλογή για την απεμπλοκή του κληρονόμου από τα χρέη του κληρονομούμενου.
Στο κλίμα δυσπιστίας των κληρονόμων να αποδεχθούν την κληρονομιαία περιουσία θα πρέπει να προστεθεί το γεγονός ότι, αρκετά συχνά, προκύπτει αδυναμία εκποίησης των κληρονομιαίων περιουσιακών στοιχείων. Η αδυναμία αυτή είναι συνέπεια της θέσης των ακινήτων, του είδους τους και της πραγματικής κατάστασης στην οποία βρίσκονται (αγροτεμάχια εκτός οικιστικών περιοχών, κατοικίες που έχουν εγκαταλειφθεί και απαιτούνται μεγάλες δαπάνες για την επισκευή τους). Επιπροσθέτως, η επιβολή μιας σειράς φόρων και τελών που βαρύνουν την ακίνητη περιουσία (φόρος Κληρονομιάς – ΕΝΦΙΑ – έξοδα πράξεων και μεταγραφής ή καταχώρισης στο κτηματολόγιο κλπ), αποτελούν έναν ακόμα αποτρεπτικό παράγοντα αποδοχής των κληρονομιών εν γένει.
Σε κάθε περίπτωση η απόφαση περί αποποίησης ή μη της επαχθείσας κληρονομιάς καθώς και οι διαδικασίες για την ορθή και εμπρόθεσμη ολοκλήρωση της απαιτεί τη συνδρομή ενός έμπειρου δικηγόρου, ο οποίος θα μπορεί να ελέγξει και να σταθμίσει τα πραγματικά δεδομένα που προκύπτουν και να προτείνει στον πελάτη του την πιο συμφέρουσα λύση.
Η αποποίηση γίνεται με δήλωση του κληρονόμου στον γραμματέα του δικαστηρίου της κληρονομιάς σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 1848 ΑΚ.
Η προθεσμία που τάσσεται για την αποποίηση είναι τέσσερις μήνες και αρχίζει να τρέχει από τη στιγμή που ο κληρονόμος έλαβε γνώση της επαγωγής και του λόγου αυτής. (1847 §1 εδ. α).
Σύμφωνα με το 1854 ΑΚ το δικαίωμα προς αποποίηση της κληρονομιάς μεταβαίνει στους κληρονόμους του κληρονόμου. Αν πεθάνει ο κληρονόμος πριν από την παρέλευση της προθεσμίας προς αποποίηση, η προθεσμία αυτή δεν λήγει πριν παρέλθει η προθεσμία που τάσσεται για την αποποίηση της κληρονομιάς του κληρονόμου (1855 §1). Αν υπάρχουν περισσότεροι κληρονόμοι του κληρονόμου ο καθένας μπορεί να αποποιηθεί την κληρονομιά κατά το μέρος που αντιστοιχεί στη μερίδα του (1855 §2).
Τις συνέπειες της αποποίησης από μέρος του προσωρινού κληρονόμου τις ρυθμίζει το άρθρο 1856 Α.Κ, σύμφωνα με το οποίο ορίζεται ότι αν ο κληρονόμος αποποιηθεί την κληρονομία, η επαγωγή προς αυτόν θεωρείται ότι δεν έγινε, δηλαδή ότι ο αποποιηθείς δεν κατέστη ποτέ κληρονόμος του κληρονομούμενου και δεν απέκτησε την κληρονομία.
Η κληρονομία επάγεται σε εκείνον που θα είχε κληθεί, αν εκείνος που αποποιήθηκε δε ζούσε κατά το χρόνο θανάτου του κληρονομουμένου.
Η επαγωγή θεωρείται ότι έγινε κατά το χρόνο θανάτου του κληρονομουμένου. Αυτό σημαίνει ότι ο κληρονόμος που καλείται μετά την αποποίηση θεωρείται ότι αποκτά την κληρονομία από το θάνατο του κληρονομουμένου (πλασματική επαγωγή) και όχι από το χρόνο της αποποίησης (πραγματική επαγωγή).
ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΠΟΥ ΕΠΑΓΕΤΑΙ ΣΕ ΑΝΗΛΙΚΟ
Η αποποίηση κληρονομιάς που επάγεται σε ανήλικο, του οποίου έχουν την επιμέλεια οι γονείς, είναι άκυρη αν οι γονείς δεν λάβουν προηγουμένως άδεια από το δικαστήριο πριν προβούν στην παραπάνω ενέργεια σύμφωνα με τα άρθρα 1510-1511, 1526- 1528 Α.Κ σε συνδυασμό με 1625παρ 1 Α.Κ.
Έτσι οι γονείς για να αποποιηθούν για λογαριασμό των ανήλικων τέκνων τους την κληρονομιά, θα πρέπει με αίτηση προς το δικαστήριο να αποδείξουν ότι υπάρχει αναπόφευκτη ανάγκη ή προφανής ωφέλεια για τον ανήλικο προκειμένου να αποποιηθεί και αυτές τις δύο συνθήκες είναι υποχρεωμένο το δικαστήριο να τις εξετάσει πριν δώσει την άδεια. Έτσι, αναφορικά με τον ανήλικο που βρίσκεται υπό γονική μέριμνα το στοιχείο της γνώσης, προκειμένου να αρχίσει να τρέχει η αποκλειστική προθεσμία της αποποίησης, κρίνεται από το πρόσωπο του γονέα που την ασκεί. Δηλαδή, η τετράμηνη προθεσμία ξεκινά από τότε που οι γονείς του ανήλικου έμαθαν ότι το τέκνο τους κατέστη κληρονόμος. Αν εντός της προθεσμίας προς αποποίηση δεν υποβληθεί η σχετική αίτηση από τους γονείς, η παρέλευσή της συνεπάγεται πλασματική κτήση της κληρονομίας σε βάρος του ανηλίκου, έστω και αν ο ανήλικος κληρονομεί με το ευεργέτημα της απογραφής, υποχρεούμενος εντός έτους από της ενηλικιώσεώς του να συντάξει την απογραφή ώστε να μην εκπέσει αυτού.
ΕΚΠΡΟΘΕΣΜΗ ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ
Σύμφωνα με την νομολογία η άγνοια δικαίου θεμελιώνει δικαίωμα ακύρωσης της πλασματικής αποδοχής λόγω πλάνης. Αυτή εμφανίζεται κυρίως με δύο μορφές: ως άγνοια του καθ’ όλου συστήματος της πλασματικής αποδοχής ή ως άγνοια της αποκλειστικής προθεσμίας για την αποποίηση. Σε αντίθεση με την πλάνη περί το ενεργητικό ή το παθητικό της κληρονομιάς, η οποία δεν είναι ουσιώδης, η πλάνη περί το δίκαιο γίνεται γενικά δεκτό, ότι παρέχει δικαίωμα στον κληρονόμο να ζητήσει την ακύρωση της κατά πλάσμα δικαίου αποδοχής της κληρονομίας.
Η πλάνη πρέπει να είναι ουσιώδης και το βάρος απόδειξης το έχει ο κληρονόμος.
Βέβαια η αγωγή για να είναι εμπρόθεσμη και συνεπώς έγκυρη η αποποίηση πρέπει να ασκηθεί εντός προθεσμίας έξι μηνών από τη γνώση στον ενάγοντα κληρονόμο ότι πρέπει να αποποιηθεί. Επομένως μετά την τελεσιδικία της απόφασης που ακυρώνει την αποδοχή, ο κληρονόμος πρέπει να προβεί εμπρόθεσμα και νομότυπα σε αποποίηση κληρονομιάς εντός τετράμηνου.
Εν κατακλείδι σημειώνουμε ότι οι περιπτώσεις αποδοχής ή αποποίησης κληρονομιάς αποτελούν ένα σύνθετο νομικό ζήτημα, το οποίο δεν μπορεί να αναλυθεί επαρκώς σε όλα τα σημεία του μέσα σε λίγες γραμμές και σε κάθε περίπτωση το έμπειρο νομικό μας τμήμα σε ζητήματα Κληρονομικού Δικαίου, βρίσκεται στη διάθεση σας για την ορθή και άμεση επίλυση των ζητημάτων που σας αφορούν.
