Τί σημαίνει νόμιμη μοίρα ;
Σύμφωνα με το άρθρο 1825 του Α.Κ., τα τέκνα και οι γονείς του κληρονομούμενου, καθώς και ο σύζυγος που επιζεί, οι οποίοι θα είχαν κληθεί ως εξ αδιαθέτου κληρονόμοι, έχουν δικαίωμα νόμιμης μοίρας στην κληρονομία.
Η νόμιμη μοίρα είναι το μισό της εξ αδιαθέτου μερίδας.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι σε όσες περιπτώσεις έχει προσβληθεί η νόμιμη μοίρα, τα ως άνω πρόσωπα να έχουν δικαίωμα αποκατάστασης της «αδικίας» υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και διαδικασίες.
Η νόμιμη μοίρα είναι το μισό της εξ αδιαθέτου μερίδας.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι σε όσες περιπτώσεις έχει προσβληθεί η νόμιμη μοίρα, τα ως άνω πρόσωπα να έχουν δικαίωμα αποκατάστασης της «αδικίας» υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και διαδικασίες.
Πώς μπορεί να προσβληθεί η νόμιμη μοίρα κάποιου κληρονόμου;
Προσβολή της νόμιμης μοίρας από τον κληρονομούμενο μπορεί να υπάρχει στις ακόλουθες περιπτώσεις:
- Όταν ο κληρονομούμενος δεν άφησε στον μεριδούχο καθόλου το μέρος της κληρονομίας που αντιστοιχεί στη νόμιμη μοίρα.
- Όταν ο κληρονομούμενος άφησε στο μεριδούχο μόνο μέρος της κληρονομίας, το οποίο δεν επαρκεί για την κάλυψη πλήρως της νόμιμης μοίρας.
- Όταν ο κληρονομούμενος άφησε στον μεριδούχο πλήρως ή μερικώς τη νόμιμη μοίρα αλλά με περιορισμούς.
- Όταν ο κληρονομούμενος με χαριστικές δικαιοπραξίες ελάττωσε την περιουσία του τόσο που ο μεριδούχος να μην μπορεί να καλύψει τη νόμιμη μοίρα του πλήρως.
Ο πατέρας μου όσο ήταν εν ζωή, είχε δώσει αρκετά ακίνητα με Γονική Παροχή στην αδελφή μου και όταν απεβίωσε είχε μείνει μόνο ένα ακίνητο για να κληρονομήσουμε, σε αυτή την περίπτωση έχει προβληθεί η νόμιμη μοίρα μου;
Αρχικά θα πρέπει να ελεγχθούν προσεκτικά οι λόγοι για τους οποίους ο πατέρας σας προχώρησε στη Γονική Παροχή, καθώς σε περίπτωση που η Γονική Παροχή δεν έγινε για τη δημιουργία ή τη διατήρηση οικονομικής ή οικογενειακής αυτοτέλειας της αδελφής σας, ούτε για την έναρξη ή την εξακολούθηση επαγγέλματος της, τότε από την γραμματική διατύπωση του άρθρου 1509 ΑΚ, συνάγεται ότι η γονική παροχή αποτελεί δωρεά στο σύνολό της και μπορεί να ανατραπεί με την άσκηση μέμψη άστοργης Δωρεάς.
Συγκεκριμένα σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1835 παρ. 1 του ΑΚ κάθε δωρεά εν ζωή του κληρονομουμένου, η οποία κατά το άρθρο 1831 υπολογίζεται στην κληρονομιά, μπορεί να ανατραπεί, εφόσον η κληρονομιά που υπάρχει κατά το χρόνο του θανάτου του κληρονομουμένου δεν επαρκεί για να καλύψει τη νόμιμη μοίρα.
Συγκεκριμένα σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1835 παρ. 1 του ΑΚ κάθε δωρεά εν ζωή του κληρονομουμένου, η οποία κατά το άρθρο 1831 υπολογίζεται στην κληρονομιά, μπορεί να ανατραπεί, εφόσον η κληρονομιά που υπάρχει κατά το χρόνο του θανάτου του κληρονομουμένου δεν επαρκεί για να καλύψει τη νόμιμη μοίρα.
Πώς μπορώ να υπολογίσω τη νόμιμη μοίρα μου ακριβώς, ώστε να γνωρίζω αν έχει προσβληθεί και αν χρειάζεται να προβώ σε κάποιο Δικαστήριο;
Ο Υπολογισμός της νόμιμης μοίρας αποτελεί ένα σύνθετο νομικό ζήτημα, στο πλαίσιο του οποίου θα πρέπει να συνυπολογισθούν διάφοροι παράγοντες από έναν έμπειρο Δικηγόρο στο Οικογενειακό και Κληρονομικό Δίκαιο.
Ειδικότερα για τον υπολογισμό της νόμιμης μοίρας ακολουθούνται τα επόμενα στάδια :
- Εκτιμάται η αξία όλων των αντικειμένων της κληρονομιάς κατά το χρόνο του θανάτου του κληρονομουμένου
- Αφαιρούνται από την αξία αυτή της πραγματικής ομάδας της κληρονομιάς τα χρέη της και οι δαπάνες της κηδείας του κληρονομουμένου και απογραφής της κληρονομιάς
- Στο ποσό που απομένει μετά την αφαίρεση των παραπάνω χρεών, προστίθενται, με την αξία που είχαν κατά το χρόνο που πραγματοποιήθηκαν, οι πιο πάνω παροχές του κληρονομουμένου προς τους μεριδούχους ή τρίτους
- Με βάση αυτή την αυξημένη (πλασματική) κληρονομική ομάδα που προσδιορίσθηκε θα εξευρεθεί η νόμιμη μοίρα του μεριδούχου
- Από το ποσό αυτής (νόμιμης μοίρας) θα αφαιρεθεί η αξία των πραγμάτων, στα οποία τυχόν έχει εγκατασταθεί ο μεριδούχος, καθώς και η αξία της παροχής που τυχόν έχει λάβει και υπόκειται σε συνεισφορά
- Αν προκύπτει ότι έχει καταλειφθεί σε αυτόν λιγότερο από τη νόμιμη μοίρα του θα σχηματισθεί ένα κλάσμα με αριθμητή το υπόλοιπο από την παραπάνω αφαίρεση και παρονομαστή την αξία εκείνων των στοιχείων της πραγματικής ομάδας, από τα οποία (χωρίς αφαίρεση των παραπάνω χρεών και δαπανών) θα λάβει ο μεριδούχος το απαιτούμενο ποσοστό προς συμπλήρωση της νόμιμης μοίρας του (ΟλΑΠ 935/1975).
- Το κλάσμα αυτό ή ο δεκαδικός αριθμός που προκύπτει από τη διαίρεση του αριθμητή με τον παρονομαστή, αποτελεί το ποσοστό, το οποίο πρέπει να λάβει ο μεριδούχος, πέραν εκείνων που τυχόν είχαν καταλειφθεί σε αυτόν, αυτούσιο σε κάθε αντικείμενο της πραγματικής ομάδας της κληρονομιάς, για να συμπληρωθεί ή ληφθεί η νόμιμη μοίρα του (ΑΠ 1231/2009, ΠολΠρΑΘ 2410/2010 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).
Σε περίπτωση που μετά τον υπολογισμό διαπιστωθεί ότι λείπει μέρος από τη νόμιμη μοίρα μου, πώς μπορώ να αναζητήσω το υπόλοιπο ποσό;
Για το μέρος που λείπει από τη νόμιμη μοίρα, ο μεριδούχος μπορεί να στραφεί με την περί κλήρου αγωγή εναντίον του κληρονόμου που κατακρατεί στοιχεία της κληρονομίας για να καλύψει το υπόλοιπο από στοιχεία της κληρονομίας που δεν καλύπτουν τη νόμιμη μοίρα άλλου μεριδούχου.
Τι ισχύει για τη νόμιμη μοίρα της συζύγου του αποβιώσαντος; Μπορείτε να μας δώσετε ένα παράδειγμα;
Η νόμιμη μοίρα του επιζώντος συζύγου, αν αυτός συντρέχει με τέκνα του κληρονομούμενου, είναι το 1/8 της κληρονομίας. Αν συντρέχει με άλλους συγγενείς του κληρονομούμενου είναι το 1/4 της κληρονομίας.
Η έμπειρη νομική ομάδα της Δικηγορικής Εταιρείας ΑΝΝΑ Α ΚΟΡΑΚΗ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ, με εξειδίκευση σε ζητήματα Οικογενειακού και Κληρονομικού Δικαίου, δύναται να αποτελέσει έναν πολύτιμο σύμβουλο για την εξακρίβωση προσβολής της νόμιμης μοίρας σας και την προάσπιση των θιγόμενων κληρονομικών σας δικαιωμάτων μέσω της άσκησης αγωγής περί κλήρου και μέμψης άστοργης δωρεάς, έχοντας μέχρι σήμερα αναλάβει με επιτυχία πολλές υποθέσεις προσβολής νόμιμης μοίρας.
