Σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 1712 ΑΚ, ο κληρονομούμενος μπορεί να εγκαταστήσει κληρονόμο με μονομερή διάταξη αιτία θανάτου, δηλαδή συντάσσοντας διαθήκη.
Συνεπεία της ως άνω ελευθερίας του κληρονόμου, είναι ότι ο διαθέτης μπορεί τελικά με την διαθήκη του να μην αφήσει την περιουσία του σε κάποιο από τα πρόσωπα που πιθανολογούν ότι μετά τον θάνατο του θα καταστούν κληρονόμοι του, όπως η σύζυγος, τα τέκνα ή τα ανίψια του, καθώς ο διαθέτης έχει τη δυνατότητα με τη διαθήκη του αφενός να μην εγκαταστήσει αφετέρου να αποκληρώσει κάποιο κληρονόμο του.
Η αποκλήρωση με ευρεία έννοια προβλέπεται στο άρθρο 1713 ΑΚ. Συγκεκριμένα αυτή συντρέχει όταν ο διαθέτης με διάταξη της διαθήκης του αποκλείει ορισμένο συγγενή ή ακόμη και τον/τη σύζυγό του από το εξ αδιαθέτου κληρονομικό του/της δικαίωμα.
Από την άλλη αποκλήρωση με στενή έννοια ή απλώς αποκλήρωση σύμφωνα με το άρθρο 1839 ΑΚ επέρχεται όταν ο διαθέτης στερεί το μεριδούχο από το δικαίωμα της νόμιμης του μοίρας για ορισμένους λόγους που αναφέρονται περιοριστικά στον νόμο.
Στην παρούσα αρθρογραφία θα παραθέσουμε κάποιες εκ των περιπτώσεων αποκλήρωσης που αναφέρονται στις διατάξεις του ΑΚ.
ΑΠΟΚΛΗΡΩΣΗ ΜΕ ΕΥΡΕΙΑ ΕΝΝΟΙΑ
Ρητή αποκλήρωση υπάρχει όταν αυτή δηλώνεται ευθέως από το διαθέτη μέσω της βουλήσεως του να αποκλειστεί ο σύζυγός του ή ο σύντροφος του από το σύμφωνο συμβίωσης ή τέλος συγγενής του από την εξ αδιαθέτου διαδοχή.
Σιωπηρή αποκλήρωση συντρέχει όταν αυτή προκύπτει έμμεσα από τις διατάξεις της διαθήκης πχ. όταν η διάθεση της περιουσίας έχει γίνει με τέτοιον τρόπο που να αποκλείει την εξ αδιαθέτου διαδοχή και την κλήση στην κληρονομιά προσώπου που δεν εγκαταστάθηκε με τη διαθήκη.
Ολική αποκλήρωση υφίσταται όταν ο εξ αδιαθέτου κληρονόμος αποκλείεται από ολόκληρη την εξ αδιαθέτου μερίδα του και μερική όταν αποκλείεται από μέρος αυτής. Ωστόσο αν στο άτομο που έχει αποκληρωθεί συντρέχει και η ιδιότητα του νόμιμου μεριδούχου αυτός δεν μπορεί να στερηθεί και του δικαιώματος της νόμιμης του μοίρας. Το εν λόγω μερίδιο της νόμιμης του μοίρας είναι δυνατόν να το στερηθεί μόνο αν αναγράφεται στη διαθήκη κάποιος από τους περιοριστικά αναφερόμενους λόγους των άρθρων 1840 – 1842 ΑΚ.
ΑΠΟΚΛΗΡΩΣΗ ΜΕ ΣΤΕΝΗ ΕΝΝΟΙΑ – ΣΤΕΡΗΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΝΟΜΙΜΗΣ ΜΟΙΡΑΣ
Προκειμένου ο διαθέτης να στερήσει από το μεριδούχο το δικαίωμα της νόμιμης του μοίρας θα πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά οι εξής προϋποθέσεις:
- Ύπαρξη διαθήκης (άρθρο 1839 εδ.2 ΑΚ)
- Δήλωση βούλησης του διαθέτη για στέρηση της νόμιμης μοίρας του μεριδούχου
- Ύπαρξη λόγου αποκλήρωσης από τους αναφερόμενους περιοριστικά στο νόμο
- Αναφορά του λόγου αποκλήρωσης στη διαθήκη
- Ύπαρξη του λόγου αποκλήρωσης κατά το χρόνο σύνταξης της διαθήκης
- Μη παροχή συγνώμης (Το δικαίωμα της αποκλήρωσης αποσβήνεται με την παροχή συγνώμης (άρθρο 1844 εδ.1 ακ). Με την παροχή συγνώμης εκφράζεται η θέληση του κληρονομούμενου να συγχωρήσει το παράπτωμα του μεριδούχου που υπέπεσε σε αυτό και το οποίο αποτέλεσε τον λόγο αποκλήρωσής του.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι η συνδρομή ενός έμπειρου Νομικού με εξειδίκευση στο Κληρονομικό δίκαιο, κρίνεται απαραίτητη σε περιπτώσεις αποκλήρωσης, προκειμένου να εξετασθεί το κύρος αυτής.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η εγκυρότητα της αποκλήρωσης κρίνεται από την ύπαρξη των προϋποθέσεων του κύρους της διαθήκης που την περιέχει πχ. ικανότητα σύνταξης, έλλειψη ελαττωμάτων βούλησης, ενώ η εγκυρότητα της αποκλήρωσης και της στέρησης ακόμη και της νόμιμης μοίρας εξαρτάται αυστηρά από την ύπαρξη κάποιου από τους λόγους αποκλήρωσης των άρθρων 1840-1842 ΑΚ.
Το έμπειρο νομικό μας τμήμα σε ζητήματα Κληρονομικού Δικαίου, βρίσκεται στη διάθεση σας για την παροχή ορθών συμβουλών σε ζητήματα ερμηνείας διαθηκών / εγκυρότητας αποκλήρωσης και εξέτασης συνδρομής των προϋποθέσεων για την στέρηση της νόμιμης μοίρας.
Σημειώνεται ότι απαγορεύεται βάσει Κώδικα περί Δικηγόρων η παροχή νομικών συμβουλών άνευ της ανάλογης αμοιβής (άρθρο 57 Ν. 4194/2013).
